Innowacje społeczne
W dobie licznych i rewolucjonizujących wynalazków, jaką są niewątpliwie obecne czasy, zwykle najwięcej uwagi poświęca się innowacjom technologicznym kojarzonym z osiągnięciami takimi jak mikrochipy, nowe leki, parki naukowo-technologiczne itd. Jednakże ojciec nauk o zarządzaniu – Peter F. Drucker, już dawno temu podkreślał duże znaczenie innowacji społecznych.
W coraz większym stopniu dostrzega się, że innowacje mogą dotyczyć także innych obszarów jak społeczeństwo, służby publiczne itd.
POMYSŁ + INICJATYWA = ZMIANY
Każda inicjatywa społeczna wynika z wewnętrznej potrzeby pojedynczego człowieka, grupy ludzi czy pewnej społeczności lokalnej. Prowadzi do zwiększenia inwencji oraz zdolności do diagnozowania i rozwiązywania w sposób innowacyjny problemów z różnych obszarów życia społecznego.
Innowacje społeczne są nowymi ideami społecznymi – pomysłami, mechanizmami, projektami działania, które umożliwiają odmienne rozwiązywanie problemów społecznych oraz przynoszą pozytywne rezultaty w funkcjonowaniu jednostek i grup. Innowacje społeczne są odpowiedzią na niezaspokojone potrzeby dóbr i usług bądź też lepszym sposobem realizacji już zaspokajanych potrzeb. W powszechnym rozumieniu innowacje społeczne dotyczą nie tylko poprawy warunków ekonomicznych, ale przede wszystkim służą poprawie jakości życia. Mogą odnosić się do zagadnień związanych z pomocą społeczną, warunkami pracy, zatrudnieniem bądź rozwojem społeczności lokalnej. Ich celem jest doprowadzenie do zmian w dotychczasowej praktyce działania, a nade wszystko w krajowej polityce i praktyce społecznej.
Dlaczego innowacja społeczna znalazła się w centrum zainteresowania? Okazuje się, że istniejące jak dotąd narzędzia zmian – struktury, przepisy i instytucje same w sobie nie przynoszą rozwiązania najbardziej palących problemów nękających współczesny świat, jak np. globalne ocieplenie, epidemie, nierównomierny podział dochodu itp.
Profesor Luke Van Wassenhove, dyrektor INSEAD Social Innovation Centre: „Ludzie są świadomi, że jest coraz więcej globalnych problemów – jak choroby, głód, sprawy kobiet, energia, które sprawiają, że oczekuje się od przedsiębiorstw przyjęcia większej odpowiedzialności i pomocy w rozwiązywaniu tych problemów, bo władze z jakiś względów sobie z nimi nie radzą.”
BEES NEED TREES AND TREES NEED BEES
Innowacje społeczne opierają się na współpracy władz, przedsiębiorców i organizacji non profit. Dzięki zacieraniu się granic pomiędzy tymi podmiotami pomysły, wartości, kompetencje i kapitał mogą swobodnie przepływać i kreatywnie mieszać się. Te rozbudowanie sieci powiązań są niezbędne do powstania innowacji społecznej. Inaczej niż w klasycznej przedsiębiorczości, gdzie to przedsiębiorstwo jest zasadniczym czynnikiem innowacyjności, w innowacji społecznej udana współpraca sektorów ogromnie zwiększa szansę na powodzenie przedsięwzięcia.
Innowacje społeczne nie są procesem zachodzącym wertykalnie, z góry na dół czy z dołu do góry. W większości przypadków wymagają współpracy pomiędzy podmiotami określanymi mianem „bees” (pszczoły), czyli kreatywne jednostki posiadające pomysły i inicjatywę, oraz „trees” (drzewa) – wielkie instytucje posiadające władzę i pieniądze, a zwykle nie myślące zbyt kreatywnie. Bez „drzew” „pszczoły” nie miałyby wpływu i nie mogłyby zrealizować swoich pomysłów na dużą skalę, zaś dzięki „pszczołom” drzewa lepiej adaptują się do otoczenia.
POWSTAWANIE INNOWACJI I GRUPY INNOWACJI
Innowacje społeczne mogą mieć miejsce zarówno w sektorze prywatnym jak i publicznym. Definicja innowacji społecznych pozwala na szerokie rozumienie. Do działań odnoszących się do sektora publicznego możemy zaliczyć reformy – np. emerytalna wprowadzająca III filar, edukacji – powstanie gimnazjów, wprowadzenie lekcji z podstaw prawa, a ponadto programy wspierające rodziny – np. „Rodzina na swoim”, „becikowe”, staże z UP dla absolwentów, niższe składki ZUS w początkowych latach działalności przedsiębiorstwa itd. Innowacje społeczne związane ze sferą prywatną to działania mające na celu poprawę warunków pracy czyli eliminacja prac szkodliwych dla zdrowia, pomoc w powrocie na rynek pracy pracy kobietom po urodzeniu dziecka, wyjazdy integracyjne, karnety pracownicze na basen czy siłownię.
Warto też wspomnieć o innej grupie innowacji, które wiążą z innowacjami technologicznymi, a w znaczący sposób wpływają na życie i rozwój społeczności, czyli innowacje okołotechnologiczne. Ich podstawą jest w wielu wypadkach Internet. Zaliczają się tu wszelkie serwisy społecznościowe, a także Wikipedia, e-learning. Ta grupa innowacji znacząco przyczyniła się do zawiązywania inicjatyw partnerskich, a w efekcie do powstania klastrów, sieci itp.
GDZIE TE INNOWACJE SPOŁECZNE?! Przykłady
Poniżej omówiono 2 przykłady innowacji społecznych, które maja ogromny wpływ na kształt dzisiejszego społeczeństwa i przedsiębiorczości.
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ SPOŁECZNA
Przedsiębiorca społeczny nie jest zwykłym przedsiębiorcą. Nie dąży do wygenerowania zysku, jak to ma miejsce w klasycznym przedsiębiorstwie. Jego celem jest tworzenie wartości w formie korzyści, jakie odnosi społeczeństwo. Przedsiębiorca społeczny najpierw rozpoznaje stan stabilnej, lecz niesprawiedliwej i krzywdzącej dla wielu równowagi, oraz wynikającą z tego społeczną potrzebę zmian. Opierając się na podstawowych zasadach przedsiębiorczości organizuje, tworzy i zarządza nowym przedsięwzięciem, a w efekcie doprowadza do zmian społecznych i ustalenia nowej, sprawiedliwej i wyrównującej szanse równowagi. Przedsiębiorstwa społeczne pokazują, że biznes i rynek mogą dostarczyć korzyści społecznych i poradzić sobie z uporczywymi problemami społecznymi.
Mówiąc o innowacyjności społecznej nie można nie wspomnieć o pionierze tej idei, Muhamedzie Yunusie. W latach 60’ udzielał on niewielkich kredytów na rozpoczęcie działalności gospodarczej biednym mieszkankom Bangladeszu, które nigdy nie otrzymałyby kredytu w komercyjnych bankach ze względu na zbyt wysokie ryzyko niewypłacalności. Pierwsza pożyczka o legendarnej już sumie 27$ i została udzielona grupie 42 kobiet, które rozpoczęły produkcję i sprzedaż mebli bambusowych. Yunus widząc pozytywne efekty swojego działania założył Graamen Bank. Od tego czasu ponad 100 milionów ludzi skorzystało z mikrokredytów. Za swoją działalność Muhamed Yunus otrzymał w 2006 roku pokojową Nagrodę Nobla.
„Jeden dolar przekazany organizacji charytatywnej może być wykorzystany tylko raz. W biznesie społecznym wspaniałe jest to, że cykl życia dolara wydłuża się, wzrasta wydajność, a ponadto pojawiają przy tym bardzo potrzebne w społeczeństwie instytucje”- powiedział Yunus.
Przedsiębiorstwa społeczne są tworem o tyle dziwnym, że będąc częścią rynku są jednocześnie przeciw niemu. Jednakże mimo, iż często są bardziej kosztochłonne, skomplikowane i dość nieprzewidywalne w rezultatach, budzą coraz większe zainteresowanie młodych ludzi, przedsiębiorców i prawodawców, wskazując jednocześnie na wielką niedoskonałość funkcjonowania władz i rynku.
„Możemy sprawić, aby gospodarka rynkowa lepiej służyła biednym, jeśli rozwiniemy bardziej kreatywny kapitalizm. Rozszerzmy zasięg sił rynkowych, tak aby więcej ludzi mogło zarabiać, albo przynajmniej utrzymać się, co będzie służyć wszystkim tym, którzy cierpią z powodu ogromnych dysproporcji. Możemy także naciskać władze, aby pieniądze podatników były wydawane w sposób lepiej odzwierciedlający wartość ludzi płacących podatki ” - mówi Bill Gates.
CRS
Społeczna Odpowiedzialność biznesu (Corporate social Responsibility) to koncepcja, dzięki której przedsiębiorstwa na etapie budowania strategii dobrowolnie uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relację z różnymi grupami interesariuszy. Bycie odpowiedzialnym oznacza oprócz spełnienia wszystkich wymogów formalnych i prawnych zwiększone inwestycje w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska i relacje z otoczeniem firmy, czyli dobrowolne zaangażowanie.
„Wartość przedsiębiorstwa jest zakorzeniona w społeczności, w której ono działa. Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa skupia się na odpowiedzialności za ludzi i środowisko, w którym pracujemy”- mówi John Anderson, prezes i CEO Levi Strauss & Co.
W ostatnich latach radykalnie zmieniło się miejsce idei CSR w firmach. Z działalności nakierowanej głównie na reputację i wizerunek staje się ona źródłem innowacji. Głębsze niż wcześniej relacje z interesariuszami, a także dostrzeżenie szerszych, społecznych wymiarów działania firm skutkuje – jak zauważył C.K. Prahalad – tym, że odkrywają one nowe źródła innowacji dla swoich strategii, usług, produktów i praktyk biznesowych. Idea CSR stała się więc potężnym narzędziem: daje osobom zarządzającym firmami nowe spojrzenie na to, jak poprawić produkty i usługi, a więc podwyższyć swoją konkurencyjność.
„Na szczęście od kilku lat prezesi największych firm na świecie konsekwentnie podkreślają istotę zasad zrównoważonego rozwoju w biznesowych strategiach” – powiedział Chris Laszlo, autor książki „Firma zrównoważonego rozwoju. Jak wypracować trwałą wartość z uwzględnieniem efektów społecznych i ekologicznych”, na spotkaniu z czytelnikami w Warszawie. Laszlo zwrócił uwagę na potrzebę większej interakcji z interesariuszami, którzy mogą być bardzo dobrym źródłem informacji dla firmy, jak udoskonalić i rozwijać biznes, aby odgrywał rzeczywiście ważną rolę w społeczeństwie (np. oszczędne dystrybuowanie energii). Należy pamiętać, że wszelkie rozwiązania odpowiedzialnego biznesu w firmie powinny być przede wszystkim korzystne dla konsumentów tak, aby zawsze miała miejsce sytuacja win-win, na której powinny opierać się dobre rozwiązania inspirowane zrównoważonym rozwojem.
Zaloguj się Logowanie