Firmy stawiające na badania i rozwój mogą liczyć na wsparcie

Zamysłem autorów programów operacyjnych było stworzenie możliwości finansowania całego procesu – od pomysłu na nowe rozwiązania przez przeprowadzenie badań nad ich opracowaniem aż do wdrożenia pomysłu w przemyśle. Są to działania dostępne zarówno dla dużych, jak i małych oraz średnich przedsiębiorstw.

Bardzo często przedsiębiorstwa wprowadzają nowe produkty i technologie po przeprowadzeniu samodzielnych badań lub kupieniu ich wyników od jednostek zewnętrznych. Dotychczas mogły ubiegać się oddzielnie o dotacje badawcze, a później inwestycyjne. Teraz będą mogły od razu złożyć jeden wniosek na dwa etapy, pozyskać i rozliczyć jedną dotację. Przedsiębiorstwa planujące tego typu przedsięwzięcia będą mogły składać wnioski do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), która na ten cel będzie dysponować budżetem o wartości ponad 780 min zł w ramach Programu Operacyjnego „Innowacyjna gospodarka”, działania 1.4 – 4.1.

Projekt przygotowany przez firmę powinien przewidywać dwa etapy. Pierwszy to faza badawcza, na którą składają się badania przemysłowe (dofinansowanie od 25 do 45 proc. kosztów) i eksperymentalne prace rozwojowe (dofinansowanie od 30 do 70 proc. kosztów). Wartość projektu na tym etapie może wynieść maksymalnie równowartość 7,5 mln euro. Jeśli badania zakończą się sukcesem i istnieje zapotrzebowanie rynkowe na produkt/technologię/usługę będącą rezultatem projektu inwestycyjnego, co powinno być poparte przeprowadzonymi badaniami rynku, następuje etap drugi – faza wdrożeniowa. Wartość inwestycji z tym związanych maksymalnie może sięgnąć aż 200 mln zł. Dofinansowanie wyniesie od 30 do 70 proc. kosztów w zależności od wielkości przedsiębiorstwa i lokalizacji inwestycji, przy czym dotacja nie może przekroczyć 20 min zł.

Uwaga! Nawet jeśli badania prowadzone na pierwszym etapie nie zakończą się sukcesem, nie oznacza to, że trzeba będzie zwrócić dotację przyznaną na część badawczą. Co do zasady nie będzie można natomiast złożyć wniosku o dotację tylko na jedną fazę realizacji projektu. Wyjątkiem będą tu te przedsiębiorstwa, które realizują projekty celowe dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach przedsięwzięcia „Inicjatywa technologiczna”. W ich przypadku wniosek może dotyczyć tylko fazy wdrożeniowej, przy czym wniosek ten będzie musiał zawierać opis całości projektu celowego i jako taki będzie oceniany.

Projekt badawczo-inwestycyjny, który ma szansę na dotację, powinien spełniać wiele kryteriów. Jednym z kluczowych jest to, by wykazywał innowacyjny charakter oraz miał, z punktu widzenia popytu, uzasadnienie ekonomiczne. Ponadto ocenie podlegać będzie, czy przedsięwzięcie odpowiada definicji projektu celowego zgodnie z ustawą z 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki oraz czy przedsiębiorca ma zdolność finansową, techniczną i kadrową do realizacji i następnie wdrożenia wyników badań.{mospagebreak}

Te przedsiębiorstwa, które są już aktywne na polu badań i rozwoju, mogą się starać o dotacje na rozwój działalności B+R, w tym na przedsięwzięcia przewidujące przekształcenie przedsiębiorstwa w centrum badawczo-rozwojowe (CBR). Dostępne będzie również wsparcie na opracowanie wzoru przemysłowego lub użytkowego i wdrożenia go do produkcji. Na dofinansowanie tego rodzaju projektów w najbliższych latach PARP będzie dysponował budżetem o wartości prawie 186 min euro w ramach Programu Operacyjnego „Innowacyjna gospodarka”, działanie 4.2. Warunkiem uzyskania dofinansowania na projekt dotyczący rozwoju B+R będzie m.in. konieczność wykazania, że wnioskodawca lub podmiot z nim związany prowadził prace w zakresie B+R w ciągu ostatnich 12 miesięcy i że przedsiębiorstwo ma potencjał techniczny, finansowy i kadrowy do terminowej i merytorycznej realizacji badań. W przypadku projektów dotyczących wzornictwa projekt będzie musiał się zakończyć wdrożeniem wzoru przemysłowego lub użytkowego i być opłacalny. Konieczne będzie również udowodnienie, że na rynku istnieje popyt na wyroby/ usługi wprowadzone do sprzedaży w wyniku realizacji projektu. Przedsiębiorca będzie mógł otrzymać maksymalnie do 70 proc. dotacji inwestycyjnej, lecz nie więcej niż 21 mln zł na projekt. Dodatkowo możliwy będzie zwrot do 50 proc. kosztów doradztwa, przy czym maksymalnie do 600 tys. zł oraz do 1 mln zł dotacji na szkolenia specjalistyczne kadry (maks. 10 proc. wartości całego projektu). Kryteria oceny będą podobne do tych przedstawionych wcześniej. Warto zauważyć, że w każdym przypadku premiowane będzie to, że wnioskodawca jest małym lub średnim przedsiębiorstwem.

Aby zbliżyć do siebie dwa światy: nauki i przedsiębiorstw, przewidziano także działanie, w ramach którego można będzie pozyskać dotację na prowadzenie badań ukierunkowanych na bezpośrednie zastosowanie w praktyce. Dysponentem blisko 380 mln euro na ten cel będzie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu Operacyjnego „Innowacyjna gospodarka”, działanie 1.3. Dofinansowane projekty muszą być realizowane przez jednostki naukowe (z wyłączeniem CBR i podmiotów działających dla zysku) i na potrzeby przedsiębiorstw. Jednakże przedsiębiorstwa mogą być członkami konsorcjów i refundować sobie w ten sposób część kosztów. Celem prowadzonych prac rozwojowych nie będzie w tym przypadku wdrożenie ich wyników, lecz udostępnienie ich na zasadach rynkowych wszystkim zainteresowanym. Ocenie podlegać będzie przede wszystkim poziom naukowy projektu i nowoczesność rozwiązań. Weryfikowane będzie również zapotrzebowanie rynku na wyniki badań i ich użyteczność oraz możliwość wykorzystania przez więcej niż jeden podmiot.

Interesującym z punktu widzenia przedsiębiorstw źródłem wsparcia będzie również to, którego dysponentem jest Ministerstwo Gospodarki. W ramach Programu Operacyjnego „Innowacyjna gospodarka” na całe działanie 4-5 „Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla gospodarki” przewidziano budżet ponad 1 min euro, który zostanie rozdysponowany na dotacje w ramach dwóch poddziałań, w tym na inwestycje w sektorze usług nowoczesnych (poddziałanie 4-5-2.). Na realizację tego typu inwestycji, dotyczącej rozpoczęcia działalności B+R i prowadzącej do utworzenia centrum badawczo-rozwojowego (np. centrum usług inżynierskich, centrum jakości itp.), będzie można uzyskać dofinansowanie do 70 proc. kosztów. Przedsięwzięcie musi się wiązać z utworzeniem minimum dziesięciu nowych miejsc pracy dla personelu B+R. Warunkiem uzyskania wsparcia będzie również posiadanie przez wnioskodawcę zdolności do realizacji prac badawczych, a następnie do komercjalizacji uzyskanych wyników. Należy także zaznaczyć, iż wiele analogicznych lub podobnych działań do tych opisanych powyżej zostało przewidzianych jeszcze w regionalnych programach operacyjnych województw. Najczęściej jednak środki zarezerwowano w nich tylko dla małych i średnich przedsiębiorstw.{mospagebreak}
Przy opracowywaniu strategii ubiegania się o dotacje ważne jest zweryfikowanie, jakie rodzaje kosztów zostaną przez nas poniesione w danym projekcie. Trzeba porównać je z katalogiem kosztów kwalifikowanych danego programu i działania, czyli kosztów, które zostaną objęte dotacją.

W ramach realizacji fazy badawczej projektów przedsiębiorcy będą mogli uzyskać częściowy zwrot wszystkich kosztów powiązanych bezpośrednio z realizacją prac badawczych łącznie z kosztami stałymi przedsiębiorstwa w tym zakresie. Są to działania, które umożliwiają finansowanie użytkowania już posiadanych środków trwałych. Jeśli badania realizowane są w posiadanych budynkach i na własnym sprzęcie, w koszty projektu wliczana będzie ich amortyzacja. Refundacji podlegać będzie również koszt zakupu materiałów, sprzętu i aparatury czy wartości niematerialnych i prawnych (dla dużych przedsiębiorstw do 50 proc. kosztów kwalifikowanych) niezbędnych do realizacji badań. Dofinansowaniem objęte będą również koszty wynagrodzenia kadry zaangażowanej w realizację projektu.
Uwaga! W fazie badawczej niedopuszczalne będzie finansowanie kosztów stworzenia prototypu o komercyjnym przeznaczeniu. Komercjalizacja efektu badań jest bowiem przedmiotem fazy wdrożeniowej projektu.

W stadium wdrożeniowo-inwestycyjnym dofinansowanie obejmie takie koszty, jak zakup lub leasing gruntu (do 10 proc. kosztów całkowitych projektu), budynków i budowli oraz wszelkich środków trwałych niezbędnych do wdrożenia wyników prac badawczych. Małe i średnie przedsiębiorstwa będą mogły liczyć na refundację również kosztów analiz przygotowawczych i usług doradczych związanych z inwestycją (do 50 proc. wydatków faktycznie poniesionych na ten cel), przy czym usługi te nie mogą stanowić elementu stałej lub okresowej działalności przedsiębiorcy ani być związane z bieżącymi wydatkami operacyjnymi przedsiębiorcy. W większości przypadków będzie można dodatkowo sfinansować realizację szkoleń specjalistycznych dla pracowników przedsiębiorstwa. Co do zasady, gdy wnioskodawcą będzie duża firma, nabywane przez nią aktywa powinny być nowe. W przypadku przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w sektorze transportu nie będzie miał on prawa do refundacji wydatków poniesionych na zakup środków transportu.