Ochrona utworów i programów komputerowych
Własność intelektualna czyli produkty będące wytworem ludzkiego intelektu to współcześnie podstawa rozwoju przedsiębiorstw, a w związku z tym musza być chronione przez prawo. W zakresie własności artystycznej, naukowej i literackiej ochronę stanowi prawo autorskie.
Regulacje krajowe i międzynarodowe będące podstawą ochrony utworów to Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r., prawo unijne czyli dyrektywy „prawnoautorskie”, Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i naukowych, Konwencja autorska WIPO oraz porozumienie TRIPS (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights).
Przedmiotem prawo autorskiego jest, wedle Ustawy, każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnych charakterze czyli utwory muzyczne, plastyczne, literackie, fotograficzne, sceniczne, audiowizualne. W dziedzinie informatyki, prawu autorskiemu podlegają programy komputerowe, dokumentacja powstała przy wdrożeniu systemu IT, elektroniczne bazy danych oraz strony internetowe. Podczas, gdy prawo własności przemysłowej chroni wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe i topografie układów scalonych, prawo autorskie chroni prawa twórców do ich utworów. Prawo autorskie nie zajmuje się natomiast obrotem nośnikami, na których są zapisane utwory, co jest regulowane przez prawo cywilne.
Autorskie prawa osobiste i majątkowe
Według Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, można wyróżniać autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe. Prawo osobiste, nieograniczone w czasie i nie podlegające zrzeczeniu się więzi twórcy z utworem czyli autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności oraz nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Takie uprawnienia umożliwiają twórcy, w chwili naruszenia tych praw, żądania zaniechania tych działań, w tym publicznego oświadczenia, jak również zadośćuczynienia pieniężnego lub innego alternatywnego.
W przypadku majątkowych praw autorskich, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na różne sposoby (zwielokrotnienie utworu, wprowadzenie do obrotu, użyczenie, najem, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie, nadawanie, udostępnienie za pośrednictwem Internetu) oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. W przypadku naruszenie tego prawa, twórca może zażądać zaniechania naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej wysokości stosownego wynagrodzenia.
Ustawa zawiera również przepisy dotyczące dozwolonego użytkowania utworów objętych ochroną. Ogólnie nieodpłatnie z rozpowszechnionego utworu można korzystać w zakresie własnego użytku osobistego w kręgu osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego.
Ochrona programów komputerowych
Polskie prawo autorskie w zakresie ochrony programów autorskich jest oparte na Dyrektywie Rady z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych. Według Ustawy programy komputerowe podlegają ochronie podobnie jak utwory literackie. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia czyli kod źródłowy i przedmiotowy, programy aplikacyjne, systemy operacyjne, mikrokody, programy tłumaczące, programy narzędziowe, programy usługowe oraz łącza. Ochronie podlegają także niepełne wersje programów, które przeznaczone są do sprzedaży w celu ich przetestowania przez nabywcę i ewentualnego kupna pełnej wersji programu. Ochronie nie podlegają natomiast funkcje programu, języki oprogramowania, protokoły komunikacyjne, metody obróbki danych oraz idee i zasady stanowiące podstawę jakiegokolwiek elementu programu komputerowego.
Autorskie prawo osobiste do programu komputerowego różni się od prawa dotyczącego innych utworów. Jego zakres jest o wiele węższy, ponieważ odnosi się jedynie do autorstwa programu i oznaczenia programu nazwiskiem twórcy.
Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego obejmują prawo do trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie. Uprawniony do programu musi również wyrazić zgodę do wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywanie i przechowywania programu komputerowego, gdy jest to niezbędne do jego zwielokrotnienie. Majątkowe prawo obejmuje również tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym oraz rozpowszechniania (użyczenia lub najmu), programu komputerowego lub jego kopii.
Prawa autorskie do programu komputerowego nabywa twórca lub twórcy programu, należy jednak zaznaczyć, że gdy program komputerowy został stworzony przez pracownika w czasie wykonywania obowiązków pracy, prawa majątkowe przysługują pracodawcy (istnieją możliwość innego umownego uregulowania tej kwestii ). W przypadku kiedy program komputerowy tworzony jest na zamówienie podmiotem praw jest wykonawca, nie zamawiający, o ile nie została zawarta między stronami umowa przenosząca autorskie prawa majątkowe lub umowa licencyjna.
Istotna kwestią jest możliwość korzystanie z programu komputerowego bez zgody twórcy. W tym kontekście nabywca, który zakupił program legalnie, może dokonywać zwielokrotnienia programu, tłumaczenia, poprawiać błędy w programie w zakresie niezbędnym do korzystania z programu zgodnie z jego przeznaczeniem, zrobić kopię zapasową programu, obserwować, badać i testować funkcjonowanie programu w celu poznania jego idei i zasad oraz (pod pewnymi warunkami) dokonywać zwielokrotniania kodu programu lub tłumaczenia jego formy.
Zaloguj się Logowanie