Nowoczesny ośrodek zaopatrzy Mazowsze w radiofarmaceutyki
Tomografia pozytonowa PET, jedna z najdokładniejszych technik śledzenia procesów zachodzących w organizmie pacjenta, wymaga precyzyjnie skonstruowanych, nietrwałych substancji chemicznych – radiofarmaceutyków. Mazowieckie szpitale i kliniki będą mogły się w nie zaopatrywać w Warszawie, w nowoczesnym Ośrodku Produkcji i Badań Radiofarmaceutyków, który został dziś otwarty w Środowiskowym Laboratorium Ciężkich Jonów Uniwersytetu Warszawskiego.
Radiofarmaceutyki, używane przy diagnozowaniu chorób nowotworowych i neurologicznych oraz w kardiologii, wkrótce będą łatwiej dostępne dla szpitali Mazowsza. W Środowiskowym Laboratorium Ciężkich Jonów Uniwersytetu Warszawskiego (ŚLCJ UW) otwarto dziś Ośrodek Produkcji i Badania Radiofarmaceutyków (OPBR). Inwestycję, wartą ok. 26 mln zł, sfinansowano ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Zdrowia, Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, Europejskich Funduszy Strukturalnych i środków własnych Uniwersytetu Warszawskiego.
„Siła naszego ośrodka tkwi w połączeniu zdolności do produkcji już znanych radiofarmaceutyków z możliwością wytwarzania radiofarmaceutyków eksperymentalnych, które po badaniach klinicznych znajdą zastosowanie w diagnostyce. Atutem jest też korzystna lokalizacja. Gwarantuje ona, że nasze radiofarmaceutyki, bardzo nietrwałe z powodów czysto fizycznych, trafią na czas do warszawskich i mazowieckich szpitali”, mówi prof. dr hab. Marcin Pałys, rektor-elekt UW.
Nowy ośrodek będzie zajmował się wytwarzaniem radiofarmaceutyków do diagnostyki medycznej za pomocą tomografii pozytonowej PET. Do końca roku podejmie również działalność badawczą, której celem będzie poszukiwanie innowacyjnych radiofarmaceutyków. Badania będą prowadzone we współpracy z 20 jednostkami naukowo-badawczymi z Mazowsza, tworzącymi Warszawskie Konsorcjum Współpracy PET.
W 80% przypadków radiofarmaceutyki są wykorzystywane przy diagnozowaniu nowotworów. W 15% chodzi o diagnostykę neurologiczną, związaną z określaniem aktywności obszarów mózgu i/lub badaniami procesów transmisji sygnałów nerwowych. Pozostałe 5% to zastosowania w kardiologii, zwłaszcza diagnostyka mięśnia sercowego.
Radiofarmaceutyki to aktywne biologicznie substancje, które uczestniczą w procesach życiowych ludzkiego organizmu ważnych z punktu widzenia decyzji o właściwym doborze metod leczenia pacjenta. Cząsteczki radiofarmaceutyku, wstrzykiwane pacjentowi, zawierają promieniotwórczy izotop. W wyniku rozpadu izotopu powstaje pozyton, antycząstka elektronu, która szybko spotyka elektron w ciele pacjenta. Obie cząstki zamieniają się w energię. Wskutek anihilacji powstają dwa kwanty promieniowania gamma, rozbiegające się w przeciwnych kierunkach. Dzięki odpowiednim detektorom oraz metodom przetwarzania danych, kwanty te pozwalają skonstruować obraz infomujący, gdzie gromadzi się radiofarmaceutyk w ciele pacjenta. Opisana technika, znana jako tomografia pozytonowa (Positron Emission Tomography, PET), pozwala szczegółowo badać procesy zachodzące w organizmie pacjenta.
Możliwości produkcyjne Ośrodka Produkcji i Badania Radiofarmaceutyków w ŚLCJ UW są dostatecznie duże, żeby zapewnić zaopatrzenie dla 3-4 skanerów PET działających codziennie przy pełnym obłożeniu. Z uwagi na krótki czas życia radiofarmaceutyków, zasięg oddziaływania Ośrodka jest ograniczony do ok. 200 km w przypadku transportu samochodowego. Transport drogą lotniczą zwiększy zasięg nawet trzykrotnie.
Izotopy używane do produkcji radiofarmaceutyków są wytwarzane w OPBR przez umieszczony w specjalnym bunkrze cyklotron z tarczami do produkcji izotopów fluoru 18F, węgla 11C i tlenu 15O. Powstały izotop 18F trafia do syntezerów służących do produkcji fluorodeoksyglukozy 18F-FDG, jednego z podstawowych radiofarmaceutyków. Gotowy radiofarmaceutyk jest następnie rozdozowywany przez specjalistyczne roboty. Na tym etapie trafia do fiolek, które są umieszczane w niewielkich, lecz ciężkich pojemnikach osłonowych, służących do transportu.
Wszystkie urządzenia linii produkcyjnych OPBR są umieszczone w komorach osłonnych zabezpieczających personel i otoczenie przed niekorzystnymi warunkami środowiska pracy. Produkcja jest całkowicie zautomatyzowana, operator czuwa jedynie nad jej prawidłowym przebiegiem.
Producentem cyklotronu i syntezerów FDG oraz głównym wykonawcą instalacji jest firma General Electric Medical Systems. „Akcelerator i automatyka związana z chemią to urządzenia komercyjne. Ich zestawienie jest jednak w dużej części autorskie i wymagało starannego zaprojektowania całego procesu oraz przygotowania odpowiedniego środowiska pracy”, podkreśla dr Jarosław Choiński, kierownik ośrodka radiofarmaceutycznego.
Otwarcie Ośrodka Produkcji i Badań Radiofarmaceutyków jest połączone z międzynarodową konferencją PETRAD 2012, dotyczącą zastosowań tomografii pozytonowej w diagnostyce i badaniach. Konferencja, organizowana przez ŚLCJ UW i Zakład Medycyny Nuklearnej WUM we współpracy z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej w Wiedniu, odbędzie się w Warszawie w dniach 16-19 maja.
Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów Uniwersytetu Warszawskiego (ŚLCJ UW) jest jedynym w Polsce ośrodkiem eksperymentalnej fizyki jądrowej dysponującym cyklotronem ciężkich jonów oraz nowoczesnymi spektrometrami umożliwiającymi prowadzenie prac badawczych z dziedziny struktury jądra atomowego i reakcji jądrowych. Laboratorium wytwarza wiązki pierwiastków gazowych i mających związki w postaci gazowej, od boru do argonu. Dysponuje wieloma układami pomiarowymi: SYRENA, IGISOL, CUDAC, JANOSIK, ICARE i najnowszym EAGLE – wielodetektorowym spektrometrem promieniowania gamma. Część czasu pracy akceleratora jest przydzielana na eksperymenty z dziedziny fizyki ciała stałego, biologii, a także na projekty aplikacyjne, m.in. dotyczące zastosowań medycznych fizyki jądrowej. Dostęp do wiązki z akceleratora jest przyznawany na podstawie rekomendacji międzynarodowego Komitetu Programowego; jedynymi kryteriami oceny projektów są wartość naukowa i techniczna wykonalność proponowanego eksperymentu. W budynku ŚLCJ UW powstaje ośrodek produkcji radiofarmaceutyków do pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Od 2005 roku ŚLCJ UW organizuje coroczne Warsztaty Akceleracji i Zastosowań Ciężkich Jonów dla studentów z Polski i zagranicy.
Zaloguj się Logowanie