Unikatowy sprzęt antyterrorystyczny powstaje w Świerku
Urządzenia do prześwietlania tirów i kontenerów oraz mobilne przyrządy do wykrywania materiałów wybuchowych powstają w Instytucie Problemów Jądrowych w Świerku (IPJ).
Projekt budowy unikatowej w skali świata aparatury do celów antyterrorystycznych, wchodzi obecnie w fazę intensywnych eksperymentów – informuje rzecznik IPJ dr Marek Pawłowski.
„Rosnąca skala zniszczeń, jakie może wywołać nawet pojedynczy atak terrorystyczny, wymaga stosowania coraz czulszych metod ochrony granic” – zaznacza Pawłowski. Wyjaśnia, że nowatorskie przyrządy detekcyjne do szybkiego wykrywania materiałów niebezpiecznych mają istotne znaczenie dla Polski, której granice północna i wschodnia stały się w 2007 roku granicami Unii Europejskiej.
Od prawie dwóch lat IPJ realizuje projekt „Akceleratory i detektory” (AiD), w ramach którego powstają dwa unikatowe w skali świata systemy detekcyjne do zastosowań antyterrorystycznych. Pozwolą one szybko i skutecznie wykrywać niebezpieczne materiały w portach przeładunków kontenerowych, dużych węzłach kolejowych i przejściach granicznych.
Jak wyjaśnia dr Pawłowski, w ramach projektu AiD powstanie demonstracyjne urządzenie do prześwietlania ładunków na granicach, umożliwiające wykrywanie materiałów rozszczepialnych, wybuchowych i toksycznych. Powstające urządzenie radiograficzne będzie wyposażone w unikatowy dwuenergetyczny akcelerator generujący promieniowanie rentgenowskie.
„Dzięki dwóm energiom promieniowania będziemy mogli podczas detekcji ustalić, czy w prześwietlanym kontenerze lub tirze mamy do czynienia z grubą warstwą lekkich pierwiastków, czy z cienką ciężkich. Żadne z urządzeń obecnie pracujących na granicach, w żadnym państwie świata, nie ma takich możliwości” – wyjaśnia prof. Marek Moszyński z IPJ, kierujący w ramach projektu AiD grupą odpowiedzialną za zagadnienia detekcyjne.
Prześwietlany samochód lub kontener będzie się przesuwał między akceleratorem generującym dwuenergetyczną wiązkę rentgenowską w formie wachlarza, a długim, pionowym rzędem detektorów krzemowych – opisuje rzecznik IPJ. W efekcie skanowania celnik zobaczy zbiór przekrojów obiektu, pozwalający odtworzyć jego strukturę wewnętrzną.
„Ważny przy tym jest fakt, że będziemy potrafili ustalić przybliżoną gęstość oraz liczbę atomową prześwietlanych materiałów” – podkreśla doktorantka Joanna Iwanowska z IPJ. Wersja demonstracyjna urządzenia będzie gotowa w 2013 roku; do służb celnych pierwsze egzemplarze trafią nieco później.
Drugim urządzeniem o charakterze antyterrorystycznym, powstającym w ramach projektu AiD, jest przyrząd do wykrywania materiałów wybuchowych. „Wykorzystuje on wiązkę neutronów, która wzbudza materiały na swej drodze. Emitowane przez nie promieniowanie gamma pozwoli na przybliżoną identyfikację substancji” – informuje dr Pawłowski.
Dodaje, że naukowcy koncentrują się teraz na metodach detekcji węgla, wodoru, tlenu i azotu. Urządzenia z wiązkami neutronowymi będą miały stosunkowo małe rozmiary, co umożliwi ich instalowanie m.in. na mobilnych robotach używanych przez oddziały antyterrorystyczne – zapowiada rzecznik IPJ.
„Budowa przyrządu do prześwietleń wiązką neutronów wymaga dużego nakładu prac w zakresie detekcji promieniowania. Chodzi nie tylko o zbudowanie odpowiednich detektorów, ale również o opracowanie odpowiedniego oprogramowania do analizy widm gamma” – podkreśla doktorant Łukasz Kaźmierczak z IPJ.
Dr Pawłowski zwraca uwagę, że istotnymi zagadnieniami są fizyka oddziaływania neutronów z różnymi materiałami oraz testy detektorów promieniowania gamma. „Badania te wkraczają obecnie w fazę intensywnych doświadczeń i pomiarów. Stało się to możliwe m.in. dzięki oddaniu do użytku świeżo wyremontowanej hali na terenie ośrodka w Świerku. W hali będą prowadzone testy z generatorem wiązek neutronowych, rejestracją promieniowania gamma za pomocą detektorów scyntylacyjnych, a w późniejszej fazie – doświadczenia z prześwietlaniem pojemników wielkogabarytowych za pomocą promieniowania rentgenowskiego” – informuje.
Projekt „Akceleratory i detektory” oprócz działań z zakresu ochrony antyterrorystycznej obejmuje również budowę urządzeń demonstracyjnych do trzech rodzajów akceleratorowych terapii nowotworów. Łączna wartość projektu, przewidzianego na lata 2008-2013, to ponad 85 mln zł, w tym udział Unii Europejskiej wynosi ponad 67 mln zł.
Zaloguj się Logowanie